62
|
zzzz
z
zz
Putovanja
/ Travel
Na brdu iznad selandskog
fjorda, gde se na kopnu lenjo
razvlači „Pastuv“, očekujući
neke nove morske avanture,
uzdiže se divovski kompleks ro-
skildske katedrale. Domkirke je
sedište danske luteranske crkve.
Portreti njenih biskupa ređaju
se u horu – od Absalona iz XII
veka, sve do neposrednog pret-
hodnika sadašnjeg rezidenta,
biskupa Petera Fišera-Melera,
visokog, mršavog bradonje u
motociklističkoj jakni, koji je
vrlo aktivan na Tviteru.
U katedrali su sahranjeni
gotovi svi danski kraljevi. Prvi,
Harald Plavozubi, po čijem
je imenu dobila naziv tehno-
logija telefonskog interfejsa
– Bluetooth. On je prvu crkvu
na ovom mestu i osveštao – ot-
prilike 960. godine. Utemeljio je
dansko hrišćanstvo.
Harald Plavozubi i njegov
sin Sven Rašljaste Brade, takođe
sahranjen u katedrali Roskilde,
stvorili su veliku severnu im-
periju, koja je tada obuhvatala
uz „nordijski trougao“ Danske,
Švedske i Norveške, još i celu
Englesku s Irskom i zemlju
Venda (Vandala) – severnu
Nemačku, i kolonije na Islandu,
Grenlandu i u Severnoj Americi.
To je danas, ne slučajno, naj-
razvijenije i najnaprednije po-
dručje Evrope i sveta…
U varvarskom periodu pre
hiljadu godina, vikinški pirati
na „dugim brodovima“ proširili
su se do granica tada poznatog
sveta. Osnovali su moskov-
sku, novgorodsku i kijevsku
državu, vladali Engleskom
Normandijom i Sicilijom, a
stigli su i pod zidine Carigrada.
U centru tog svetskog po-
hoda koji asocira na današnji
zahvat trgovačke imperije
„Mersk“, nalazio se vikinški
glavni grad Roskilde. Tu se, u
nepomućenom miru, kao u oku
tornada, tokom poslednjih hilja-
du godina formirao duh danske
kulture. Danci su otvoreni i
pustolovni, izvanredni dizaj-
neri koji se najbolje izražavaju
oblikovanjem drveta, po čemu
su i danas vodeća sila. Stvorili
su socijalnu državu i narodnu
zajednicu obeleženu jedno-
stavnošću, nepretencioznošću,
demokratskim i filantropskim
kvalitetima. To je, u osnovi,
plemensko i egalitarno dru-
štvo, u koje nikad nisu prodrli
rimska civilizacija ni ranosred-
njovekovni feudalizam, dok se
hrišćanstvo odmah i temeljno
reformisalo preuzevši humani-
stičku luteransku formulu.
Još u doba kraljice
Margarete I, koja je vladala sto
godina pre Lutera i reformacije,
obnovljena je Velika Nordija,
ali posle toga, sve skandinavske
države razvijale su se kao po-
sebne kraljevine, koje su, dodu-
še, zadržavale dinastičke veze.
Norvežani su, na primer, for-
malno napustili dansko-norve-
ški Komonvelt tek početkom 20.
veka, ali su za vladara izabrali
danskog princa. I Margareta I
leži u katedrali Roskilde – njen
sarkofag nalazi se iza oltara
crkve, na mestu koje simbolizu-
je njen ogromni značaj, upore-
div s onim Elizabete I u istoriji
Velike Britanije. Svakoga dana
u poslednje 603 godine dvaput
zazvoni posebno zvono u po-
men njenoj duši…
I današnja danska kraljica
Margareta II, odabrala je grobno
mesto za sebe i muža u kate-
drali Roskilde, gde u skromnom
grobu već leže njeni rodite-
lji. Prestolonaslednik, princ
Frederik, vrlo aktivan sportista,
vojni ronilac, jedriličar i mara-
tonac, previše je mlad i veseo
da se odaje tim morbidnim
severnjačkim ritualima. Našao
je devojku u Tasmaniji, računo-
vođu poreklom iz Škotske, kada
je, kao funkcioner nacionalnog
Olimpijskog komiteta, na
Olimpijskim igrama u Sidneju,
sudbonosno otišao na piće u
Slip Inn Café, krčmu u kojoj se
uz domaće pivo služi meksička
hrana. Ali, takve kombinacije
normalna su stvar u danskoj di-
nastiji – njegov otac, princ-kon-
sort Henrik, zapravo je Francuz
odrastao u Hanoju. U Parizu je
upoznao današnju dansku kralji-
cu. Danski parlament promenio
je zakon i nasleđivanje po patri-
linearnoj primogenituri zamenio
novim koji presto garantuje
ženskim direktnim nasledni-
cama, a to je posle usvojeno na
narodnom referendumu.
Maleni gradić Roskilde,
uredan i savršen kao da je slo-
žen od drvenih lego-kocaka,
nepoznato je središte danske
nordijske ekumene, ujedno živi
muzej njihove posebne kulture.
Sačinjavaju ga i brodogradilište
vikinških brodova u fjordu i
velika katedrala, podignuta
iznad ostataka ranije bazilike,
kao i kuće skladne aglomera-
cije što u svakom veku pomalo
poprima novu, podjednako
jednostavnu arhitektonsku
formu, uvek stilski povezanu s
prošlošću. Ta stalnost obećava
podjednako mirnu budućnost
lišenu naglih, nepromišljenih,
revolucionarnih iskoraka.
Doduše, najvažniji novi
kulturni i građevinski poduhvat
u Roskildeu je – gradnja veli-
čanstvenog zdanja rok-muzeja,
koji će se otvoriti ovoga leta. U
gradu se, naime, svake godine
održava rok-festival, drugi po
veličini u Evropi, gde se okupi
po sto hiljada posetilaca na
gostovanju najvećih zvezda,
od Boba Dilana do grupe Black
Sabbath. Uostalom, najčuveniji
danski rok-muzičar je upravo
Lars Ulrih, bubnjar i osnivač
benda „Metallica“. Hevi me-
tal izuzetno je popularan u
Skandinaviji. U tom monumen-
talnom varvarskom zvuku ima
doista nešto vikinško...
„Morski pastuv“, najveći vikinški
brod, lenjo iščekuje neku novu
avanturu
e
The Sea Stallion, the largest
Viking ship, lazily awaits a new
adventure
