86
|
zzzz
z
zz
Putovanja
/ Travel
U
četrnaestom
veku, dok su
Engleska i
Francuska
vodile Sto-
godišnji rat,
balkanske
države su se borile sa Osman-
skim carstvom. U vreme kada
je teritorija Vizantije, oslablje-
ne posle Četvrtog krstaškog
pohoda, bila podeljena među
katoličkim vladarima, Kraljevi-
na Srbija postaje važan činilac.
Nakon što je kralj Dušan uspe-
šno izveo niz vojnih pohoda
protiv suseda, i time značajno
proširio svoju teritoriju i od
Srbije načinio dominantnu re-
gionalnu silu, krunisan je 1346.
godine za cara tako začetog
srpskog carstva.
Svestan pretnje koju su
za evropske monarhije pred-
stavljale Osmanlije na istoku,
Dušan je počeo pripreme za
krstaški pohod. Nameravao je
da okupi hrišćanske kraljeve
i zaustavi muslimanske osva-
jače, a Carigrad da uzme za
sebe. Neočekivano se razboleo
i umro pre no što je uspeo da
ostvari svoje velike ambicije,
a carstvo se nakon poraza od
Osmanlija i smrti Dušanovog
sina raspalo na feudalne dr-
žave. Od država naslednica,
Moravska Srbija, kojom je vla-
dao knez Lazar, bila je najveća i
najuticajnija, a Lazareva vojska
se borila protiv Osmanlija na
Kosovu Polju, u bici koja je
kasnije postala bitan element
u srpskoj kulturi. Obe zemlje
su tog dana izgubile svoje vla-
dare. Napredovanje Osmanlija
je zaustavljeno, a zahvaljujući
brojnosti turske vojske i gotovo
potpunom uništenju srpske,
jedna po jedna sve srpske
kneževine postale su vazalske
zemlje Osmanskog carstva.
Nakon Kosovske bitke i po-
gibije kneza Lazara, tron Srbije
nasledio je njegov tada još
maloletni sin Stefan Lazarević.
Kada su 1389. godine Srbiju
napali Ugri, Stefanova majka,
u ulozi regenta, prihvatila je
položaj vazala u Osmanskom
carstvu da bi zaštitila zemlju. U
tom svojstvu se kasnije i Stefan
borio na njihovoj strani. Sultan,
i njegov zet u to vreme, veli-
kodušno ga je za to nagradio
posedima Vuka Brankovića, i
tako, prvi put posle više godina,
ponovo pod jednom upravom
okupio većinu srpskih zemalja.
Godine 1402. Stefan Lazarević
dobio je titulu despota, čime se
završila pedeset godina duga
silazna putanja srpske države,
još od smrti cara Dušana.
Despot Stefan Lazarević je
Srbiju ojačao politički, ekonom-
ski, kulturno i vojno. Predstavio
je „Zakonik o rudnicima“ i ru-
darstvo učinio okosnicom srp-
ske privrede. U vreme njegove
smrti Srbija je bila jedan od
najvećih proizvođača srebra u
Evropi, a rudnik Novo brdo naj-
veći na Balkanu. Zahvaljujući
diplomatskim veštinama, od
svog novog saveznika, ugar-
skog kralja, dobio je kontrolu
nad Mačvom i Beogradom,
koji je znatno proširio i načinio
prestonicom Srbije. Stefan je
bio veliki poklonik umetnosti
i kulture, pružao je utočište
učenm ljudima iz Srbije i okol-
nih zemalja koje su okupirali
Turci. I sam je bio pisac i pe-
snik, a njegovo najznačajnije
delo je „Slovo ljubve“, posve-
ćeno njegovom bratu Vuku. Za
njegove vladavine pojavljuju
se prve naznake renesanse u
srpskoj kulturi.
Ipak, njegov najveći ktitor-
ski doprinos svakako je mana-
stir Manasija. Despot Stefan je
podigao manastir Manasiju kao
svoj mauzolej, no u svojoj ra-
Lokalno stanovništvo
povremeno „oživi”
manastirske zidine odenuto
u srednjovekovne odore
e
Local residents
periodically “revive” the
monastery walls vestured in
medieval garb
Ktitorska freska despota
Stefana u manastirskoj crkvi
e
Founder fresco of Despot
Stefan Lazarević in monastery
church
Duhovi: Silazak svetog Duha na apostole u Jerusalimu
e
Pentecost Descent of the Holy Spirit on the Apostles
