Idvor » Idvor | 89 sci u Prvom svetskom ratu, uprkos protivljenju advokata – naglašava Zakić. Idvoru je ostavio Narodni dom, sa idejom da posluži obrazovanjumladihuosavremenjivanjupoljoprivrede, a putem savremenih medija – radija i televizije. Svoj rodni kraj nikad nije zaboravio, opisuje ga i u autobiografiji From Immigrant to Inventor, za koju je 1924. dobio Pulicerovu nagradu. Knjiga je kasnije prevedena na srpski podnazivom Od pašnjaka do učenjaka. Tih pašnjaka u Idvoru danas više nema, jer sva se plodna zemlja obrađuje, dok stokaboravi na farmama, pod nadzorom kamera, a ne čobana. Ipak, sećanjenaPupinane bledi, već se svake godine obnavlja kroz Oktobarske susrete. Ta prilika je vrlo svečana, jer se u zadužbini naučnika dodeljuju nagrade najboljim učenicima i studentima. Negovanju sećanja služi i Memorijalni kompleks MihajlaPupina, koji činenjegova rodnakuća, pomenuta zadužbina imuzejskapostavka, štokroz četiri celine otkriva detalje o njegovom naučnom radu. – Kuća prikazuje tipičan banatski život u vreme kada je Pupin u njoj živeo, sa mnoštvom originalnih predmeta – kaže Zakić. Deo svakodnevnih alatki – za kuvanje, pranje, peglanje, kao i zaposloveubašti i polju spadajuukolekcijumuzejske etno-zbirke. Sammuzej se nalazi u zgradi stare osnovne škole, sagrađene 1846, koja je od 1979. pod zaštitom kao spomenik kulture. Posetilac tu može da vidi Pupinov rast i razvoj od skromnog čobanina da naučnika svetskog glasa, ovekovečenog i kroz humanitarno delovanje. Centralni deo kompleksa jeste Pupinova zadužbina Narodni dom, koji je izgrađen u eklektičnom stilu. Ova građevina, praktično palata, svojevremeno je bila opremljena bibliotekom, generatoromza električnu struju, kao i razglasom za ceo Idvor. – Danas odatle kreću turističke rute, nakon gledanja dokumentarnog filma o Pupinu – ističe Zakić. Idvor je ljupko selo. Austrougarski ušoreno, pravilno raspoređene kuće u pravolinijskim ulicama, sa kapijama koje vode u prostrana dvorišta sa stajama i ambarima. U centru sela je crkva iz 1803. posvećena Blagovestima, impozantnazbog ikonostasakoji je izradio Steva Todorović, čuveni majstor tog vremena. Taj pravoslavni hram je značajan i zbog toga što je Pupin u njemu kršten desetak dana po rođenju. Posebnučar IdvorudajeTamiš, nakojemse leti kupa, vesla, peca ili sunča na uređenim plažama. Avgust jemesec kada se organizuje Bostanijada, koja uključuje i takmičenje najmlađih u brzomkotrljanju lubenica. U blizini je i Kovačica, u kojoj semožete diviti dometima slikarske škole naive. U Idvoru ima svega, ali jedno nedostaje, smatraju Idvorci. Oni čekaju da se realizuje inicijativa preseljenja Pupinovih posmrtnih ostataka iz Amerike. Svi su radi da ovde počiva prvi predsednik Njujorške akademije nauka, član više evropskih i svetskih akademija nauka, počasni doktor 18 univerziteta, profesor čiji su studenti postajali nobelovci... F ROM HE RDSMAN TO SC I ENT I ST Upon departing the village that he made famous, Mihajlo Pupin’s mother sent him on his journey to worldwide fame with the parting words – “My child, knowledge is the magical ladder with which we climb to heaven...” Themost famous bird ever to fly the Idvor coop If you want to head out into the world that you’ve dreamed of, you must have another pair of eyes – for reading and writing...” That’s what Alimpijada, whowas illiterate, but filledwith folkwisdom, told her sonMihajloPupin. Herwords, but alsoher immeasurable motherly love, charted her son’s path to “a future filled with eternal glory”. Born 9th October, 1854, in the South Banat village of Idvor, Mihajlo was one of ten children, five boys and five girls. However, the common childhood illnesses of the time meant that only he and three of his sisters survived to adulthood. His father, Konstantin, had the status of a frontiersman, because Idvor was part of theMilitaryFrontier during the time of Austro-Hungarian rule. “That status for the local Serbs, alongside the obligation toguard theborder, also impliedprivileges in the formof the right touse their language, script, religious freedom, aswell as local self-governance,” explains SvetislavZakić, director of the Mihajlo Pupin Cultural Centre in Idvor. These rightswere alsopractically exercised througha time-honoured traditionof the village thatwould see Idvor folk spend long winter nights sitting around a warm stove insomeone’shome. “Thepeoplesmokedandtalked, and they resembled senators, self-proclaimed guardians of all the wisdom in Idvor,” once recalled Mihajlo. The womenwould sit to the side, on benches beside the wall. They spun wool, linen or yarn, or sewed or embroidered. The men would clip the crowns of corn and recount stories of Serbian heroism throughout the centuries. When a story would end, the womenwould sing. Attending those traditional gatherings was important for the young Mihajlo. However, he took his most important lessons from the local pasturelands, where he would spend the summer months protecting livestock with his friends. “Livestock raids were common at that time, so the young herdsmen figured out a way to prevent them, but also to prevent cattle from entering other people's fields.” They devised a signalling system, driving a knife into the ground and listening to the echoof vibrations,” explains Zakić.They thus discovered
RkJQdWJsaXNoZXIy MzExMjc5