Greats » Velikani | 89 Prvi srpski lingvista u 19. veku, zaslužan je za uvođenje narodnog jezika u književnost, kao i za prikupljanje narodnih pesama i poslovica The first Serbian linguist of the 19th century is credited with introducing colloquial language to literature, but also with collecting folk songs and proverbs Pripoveda se da je Vuk preminuo sa zbirkomnarodnih pesama u rukama, boreći se za srpski jezik do poslednjeg daha Vuk is said to have passed away with a collection of folk songs in his hands, fighting for the Serbian language to his final breath Za Vuka Stefanovića Karadžića, rođenog 6. novembra 1787. u Tršiću, opšte je poznato da je kao reformator srpskog jezika uveo fonetski pravopis u ćirilicu kako bi svaki glas dobio svoje slovo. Zna se i da je vredno skupljao narodne umotvorine i da je sastavio prvi srpski rečnik, kao i da je zaslužan za to što je u opštoj upotrebi potisnut slavenosrpski, jezik viših klasa, u korist boljeg razumevanja siromašnijih. Nije tajna ni da je Vuk dobio ime po životinji koje su se plašile veštice, jer se verovalo da su one pomorile njegovu stariju braću i sestre. To sredstvo protiv uroka ipak mu nije pomoglo da sačuva levu nogu, koja se zgrčila ispod kolena, kao posledica reume. Zato je koristio štulu da bi lakše hodao i tako hrom obišao gotovo celu Evropu. Manje je ipak poznato da je u nemaštini živeo i na putovanje u Rusiju krenuo ne bi li stekao penziju kojom bi obezbedio porodicu. Iz Beča, gde je živeo sa suprugomAnomMarijomKraus, pošao je ka Krakovu početkom decembra 1818, otkriva dr Branko Zlatković, viši naučni saradnik Instituta za književnost i umetnost u Beogradu. U Krakovu je lepo dočekan, budući da mu je dobar naučni glas prethodio, bez obzira na činjenicu da tada nije bilo interneta. – Svakodnevno je bio gost u domu Ježija Samuela Bantkea, bibliografa, filologa i istoričara, upravnika krakovske biblioteke. Međutim, hromom i u tuđem svetu, bez sredstava i pratnje, namah mu se daleki put učinio neizvesnim. Pribojavao se smrti, pa je načinio spisak kome je on šta dužan, a ko njemu duguje – priča Zlatković. Potom je otputovao u Varšavu, gde zamalo ne „poluđe od čame“, jer je čitav januar proveo čekajući pasoš. U Varšavi je shvatio da se obrazovanje više isplati u inostranstvu nego kod kuće posmatrajući raskoš života poljskog kolege Samuela Bogumila Lindea. Jer, za to vreme Vukova žena Ana jedva je preživljavala, založivši njegov portret, svoj prsten i najlepše haljine. Uz to, sin Milutin bio je bolestan, a Ana čekala još jedno dete od ukupno dvanaestoro malih Karadžića. Od svih njih poživeli su samo ćerka Mina i sin Dimitrije, pa se može zaključiti da veštice često uzimaju oblik siromaštva. Stigavši u Petrograd, bio je zaprepašćen hladnoćomod koje se „čovekmora čuvati da (mu) ne otpadnu uši“. Fascinaciju belimnoćima ovako je preneo lingvisti JernejuKopitaru: „Ovde već gotovo nema noći. Do 11 sati može se čitati bez svijeće.“ Rusku penziju Tekst/Words: Dragana Nikoletić Fotografije/Photography: Arhiva Muzeja Vuka i Dositeja Narodnogmuzeja u Beogradu Pero i držalja (gore), gusle sa gudalom (dole) Quill and inkwell (above), gusle lute with bow (below)
RkJQdWJsaXNoZXIy MzExMjc5