Thebloomingof the Tisza » Cvetanje Tise | 95 94 | Cvetanje Tise » The blooming of the Tisza Festival cvetanja Tise svake godine organizuje programe posvećene jedinstvenomprirodnom fenomenu, starom 200.000 godina, koji se u Evropi zadržao samo na Tisi The Blooming of the Tisza Festival each year organises a programme dedicated to this unique natural phenomenon, which dates back 200,000 years and doesn’t happen anywhere else in Europe Cve tan j e T i se Ljubavni ples života i smrti Tiski cvet koji tri godine ivi u mulju sredinom juna izlazi na površinu vode da bi produ io svoju vrstu, ali i odmah završio svoj ivot, dok iza sebe na reci ostavlja cvetove Tiski cvet poznat je kao najveća vrsta vodenih cvetova u Evropi The Tisza mayfly is known as the largest mayfly species in Europe Tekst / Words: Jelena Pantović Fotografije / Photography: Robert Getel Tiski cvet nadživeo je i dinosauruse, ali čoveka možda neće. Pre više decenija bili su rasprostranjeni po svim većim rekama Evrope, ali zagađenje prirode gotovo je uništilo ovaj živopisni događaj. Cvetanje Tise, izuzetno redak i lep prirodni ciklus po kojem je ova reka poznata i posebna, svake godine oduševljava zaljubljenike u prirodu koji imaju sreće da se nađu na pravommestu u pravo vreme. Budući da datum parenja ovih insekata stalno varira i zavisi od idealnih uslova koji oni traže za spajanje, ovaj prirodni događaj svake godine donosi veliku radost čitavim tokom reke Tise. Da bi došlo do spajanja mužjaka i ženki, potrebno je da se stekne više uslova, pre svega da je dno glinovito, da je temperatura vode 20 stepeni, kao i da ne bude jakog vetra. Prvi izlaze mužjaci, koji potom traže ženke. Zato se ova pojava ne može matematički predvideti, a dešava se u periodu od 7. do 24. juna, mada postoje godine kada se uopšte i ne dogodi. Za tiski cvet, Palngenia longicauda, prva dva dana ciklusa parenja predstavljaju samo pripremu, da bi od trećeg do petog dana ova pojava dostigla svoj vrhunac. Iako se insekt tiski cvet smatra jednodnevnim, on živi pune tri godine – skoro sve vreme kao larva na glinovitom dnu reke. Na svetlost dana prvo izlaze mužjaci, koji se u desetinama hiljada pojavljuju na površini vode kao larve. U roku od samo nekoliko minuta postaju predivni leptiri. Tada izleću na obalu, traže čvrsto tlo ili list na drvetu i u toku pet minuta se ponovo presvlače, da bi se oslobođeni košuljice našli na otvorenom i započeli svoj svadbeni let. Oko tri godine u dubokoj, masnoj zemlji na obalama i dnu reke ovi se insekti pripremaju za samo jednu stvar koju bi trebalo da postignu tokom samo jednog dana – za produženje vrste. Nad mirnom, do pre nekoliko sekundi uspavanom ravničarskom rekom počinju da se kovitlaju oblaci insekata, a od lepeta krila desetina hiljada tiskih cvetova više nije moguće čuti ni talase. Posle parenja ženke iznad sredine reke oblikuju veliku cevastu formaciju i lete uzvodno dva-tri kilometra da bi tamo položile jaja, koja će se nošena maticom i svojim slobodnim padom vratiti na mesto parenja, da bi se za tri godine ponovo pojavili na istommestu gde su bili i roditelji. Iz oplođenih jajašaca se za dve-tri nedelje izlegu larve, koje se ukopavaju u glinoviti deo korita reke i rastu tri godine. Svadbeni let ovog prastarog i jedinstvenog insekta najmasovniji je kod Kanjiže i Sente, a to je i prilika da ljubitelji prirode izađu na reku i uživaju u ovom jedinstvenom događaju. U našim vodama živi više vrsta vodencvetova, ali obrisi i svadbeni let nijednog od njih nisu tako atraktivni kao kod tiskog cveta. U pitanju je najveća evropska vrsta vodenih cvetova, veličine 8–10 centimetara. Atraktivni svadbeni ples koji započinje u kasno popodne predstavlja opčinjavajuću pojavu i nadahnuće zamnoge umetnike. Nakon ljubavnog plesa, prvi umiru mužjaci, a posle polaganja jaja, pred sumrak, umiru i ženke Following their dance of love, the males die first, with the females only succumbing at dusk, after having laid their eggs RitamSrbije Rhythmof Serbia
RkJQdWJsaXNoZXIy MzExMjc5