90 | Badnjak » Badnjak Božić Christmas Po hrišćanskim shvatanjima, badnjak je simbol drveta koje su pastiri doneli u Vitlejemsku pećinu, u kojoj je rođen Isus, i koje je Josif založio da ugreje Bogorodicu Mariju i tek rođenog Isusa, što su najavile varnice koje su poletele u nebo. S druge strane, etnolozi i antropolozi podsećaju na to da je poštovanje svetog drveta mnogo starije i da se samonadovezujena prastare staroslovenske običaje povezane sa poštovanjemkulta sunca, kada se božanstvo, otelotvoreno u liku hrasta, spaljuje u krugu ognjišta da bi se iz vatre ponovo oživelo. Antički putopisci su još opisivali Slovene kao narod koji poštuje šume i vode, a hrast navode kao njihovo najsvetije drvo s božanskim duhom. Pod drevnim hrastovima širomSrbije, o letnjim praznicima, održavane sumolitve i prinošene žrtve, održavane su i skupštine poput one ispod čuvenog takovskog grma, pod kojim je, 1815. donesena odluka o ustanku na Turke. Svi drevni običaji iz praslovenske zajednice spojili su se s hrišćanskommitologijom i ritualnom praksom u poštovanje kulta predaka. Kod Slovena je, naime, bilo razvijeno verovanje da se svet živih i svet mrtvih prepliću. „Kontakt predaka i živih nije biomoguć bilo kad, već samo u posebnimdanima. Takvaprilika je bilaBadnjeveče, kadseprecima sprema svečana badnja večera koja je posvećena utemeljivačima porodiNekada su mnogi drevni primerci hrasta smatrani za božanstva, danas okićene grane ovog svetog drveta, koje uz roj varnica sagoreva na ognjištu i greje dom u božićnoj noći, predstavljaju simbol Božića javljuju duše svetih predaka koje ujutro u liku položajnika posećuju domi pozdravljajupotomke. Otud se položajnik dobro dočekuje i dariva da bi zauzvrat porodici doneo dobrobit i plodnost, aposude shranom ostaju celu noć na stolu i ne peru se jer iz njih jedu preci“,objasnio je svojevremeno čuveni etnolog Veselin Čajkanović. Koliko varnica, toliko srećica Sve to drvo hr ast ce i roda, čija je duhovna hrana na onomsvetu bila radost zbog okupljanja potomaka brojnih kao iskre zapaljenoghrasta ili badnjaka, koji jepostaocentralni simbol ovoghrišćanskog praznika. To spaljivanje svetoghrastabadnjakausredzime, doba kad priroda prividno umire, nije čin uništenja, već nagoveštaj ponovnog rođenja sveta koji na-
RkJQdWJsaXNoZXIy MzExMjc5