82 | Posetioci Narodnogmuzeja u Beogradu imaće priliku da u decembru i januaru, osim što će moći da vide stalnu muzejsku postavku, uživaju u tematskoj izložbi više od 40 skulptura najistaknutijeg jugoslovenskog vajara Ivana Meštrovića (1883–1962). Gotovo sve izložene skulpture uVelikoj galeriji na drugom spratu centralnog muzejskog zdanja pripadaju Narodnom muzeju, u kojemse čuva ukupno 80 radova Ivana Meštrovića, vajara čija je umetnička slava prevazišla granice Jugoslavije. Najveći deo ovih vajarskih ostvarenja, uglavnomnastalihpre Prvog svetskog rata, čine Vidovdanski fragmenti . Skulpture izvajane za nerealizovanu monumentalnu arhitektonsko-skulptorsku celinu Vidovdanski hram stvorene su u periodu burnih istorijskih dešavanja, obeleženih umetnikovom privrženošću ideji kulturnog i političkog jedinstva i oslobođenju južnoslovenskih naroda. Nastale su najvećim delom između 1908. i 1910, a drvena maketa Vidovdanskog hrama, koja se danas čuva u Narodnom muzeju u Kruševcu (za potrebe tekuće izložbe doneta je u Beograd), napravljena je 1912. Radovi iz ovog ciklusa oduvek su privlačili izuzetnupažnjuna svimizložbama na kojima su izlagani jer se nisu isticali samopo svojimumetničkimvrednostima već i po angažovanosti, kao simbol oslobodilačkih težnji jugoslovenskih naroda, oličenih kroz najveće junake iz bogate riznice srpskog narodnog stvaralaštva, poput KraljevićaMarka, MilošaObilića, Srđe Zlopogleđe... Iz Beča, gde je završio studije na akademiji 1906. i ostao da živi još neko vreme, Meštrović odlazi u Pariz, gde su 1908. nastali možda najznačajniji radovi iz Kosovskog ciklusa, a visokomišljenje o njegovimskulpturama izrazili najveći vajari tog vremena –Ogist Roden (Meštrović je najveći fenomenmeđu vajarima) i Antoan Burdel. U Beograd je prvi put došao 1904. kako bi uradio portret kralja Petra Karađorđevića, a tomprilikomjeupoznao i budućeg kralja, princa Aleksandra Karađorđevića, sa kojim će vremenom uspostaviti blizak prijateljski odnos, što se manifestovalo i Meštrovićevimumetničkim angažovanjem. Vajarska ostvarenja IvanaMeštrovića iz zbirke Narodnogmuzeja predstavljaju značajnu celinu koja svedoči o ranijem periodunjegovog stvaralaštvapovezanog sa delomopusa inspirisanog tragedijom i herojstvom junaka opevanih u srpskoj narodnoj poeziji. Te skulpture rađene su u širokomrasponu stilskihosobenosti, od realizma, preko reminiscencija na antičku plastiku, zatimpunih, napetih, nekad barokno energizovanih, ekspresivnih vitalnih formi, do radova sa izraženom secesijskomstilizacijom. Osimskulptura koje imaju angažovani karakter, izveo je i niz portreta ličnosti koje su obeležile prve decenije 20. veka u različitim sferama života, poput kralja Petra, Nikole Pašića, Milenka Vesnića, Jovana Dučića i drugih. Taj deo Meštrovićevog bogatog i raznovrsnog stvaralaštva, koji se čuva u zbirci Narodnog muzeja, u okviru kojeg je i nekoliko remek-dela jugoslovenske skulpture, danas predstavlja svedočanstvo o jednom vremenu, o njegovim estetskim i političkim idejama i idealima. SVEDOČANSTVO JEDNOGVREMENA SKULPTURE IVANAMEŠTROVIĆA U NARODNOMMUZEJU PHENOMENONAMONG SCULPTORS TESTIMONYOF AN EPOCH Tekst / Words: Lidija Ham Milovanović Fotografije / Photography: Narodni muzej u Beogradu, Profimedia.rs FENOMEN Ledi Kunard (iznad) i Meštrovićeva majka (ispod) Lady Cunard (above) and Meštrović’s mother (below)
RkJQdWJsaXNoZXIy MzExMjc5