Belgrade » Beograd | 61 Danas, 40 godina od izgradnje, Cerak vinogradi su treće naselje savremene arhitekture u Evropi koje uživa status kulturnog dobra Naselje Cerak vinogradi (Cerak 1 i 2) nalazi se u opštini Čukarica u Beogradu, na Šumadijskom pobrđu u neposrednoj blizini Košutnjaka i nedaleko od Lipovičke šume, a sa svojih prozora stanovnici mogu videti Avalu i obronke Kosmaja. Udaljeno je desetak kilometara od centra grada. Morfologija terena i prijatna klima odredili su da se na mestu davnašnje cerove šume sagradi prvo ekološko stambeno naselje u Beogradu. Izvedeno je prema projektubračnogparaprof.Darka iMilenijeMarušić i arh. Nedeljka Borovnice od 1976. do 1986. godine. Na inicijativuZavoda za zaštitu spomenika kulture gradaBeograda, Vlada Republike Srbije je naselje Cerak vinogradi utvrdila za kulturno dobro, koje je tako postalo treća urbana celina savremene arhitekture u Evropi ovakvog statusa. Izgradnja stambenihnaselja u tadašnjoj Jugoslaviji bio jeprimaranzadatakvrhovnog državnog rukovodstva, zasnovan na propisima politike socijalnog staranja. Cilj autora bila je izgradnja modernog i funkcionalnog naselja koje će poboljšati standard višeporodičnog stanovanja u naseljima van užeg gradskog jezgra. Prirodne odlike terenauslovile suurbanističkukoncepcijukroz specifičnu organizaciju prostora, raspored objekata i mreže ulica. Naselje se sastoji od četiri susedstva sa neophodnimsadržajima i centralnimparkom koji ih spaja u celinu. Prepoznatljivi objekti od opeke i kosih krovova bili su način vraćanja tradicionalnoj srpskoj kući u prirodi. Pešačke ulice i pjacete svojom formom i pozicijomu prostoru prate konfiguraciju terena, uvažavaju insolaciju i vizure u funkciji stvaranja niza raznolikih mikroambijenata. Tako je prednost data očuvanju prirode i rešenju stambenihobjekata u sprezi sa odlikama predela, što čitavoj celini daje kvalitet ekološkog naselja sa prepoznatljivim ambijentalnim identitetom. Naselje Cerak vinogradi na najbolji načinpredstavlja sintezu prirodnog okruženja i arhitekture, pa su i imena ulica data po vrstama drveća koje su u njima sađene: Ulica kestenova, Ulica lipa, Ulica breza, Ulica crvenihhrastova i drugekao još jedannačinpodizanja svesti o prirodi u urbanim sredinama. Uokviru izložbe Betonska utopija: arhitekturaJugoslavije1948-1980,održane2019. godine uMuzejumoderne umetnosti uNjujorku, internacionalnoj publici predstavljeni su Cerak vinogradi kao jedan od vrhunskih dometa jugoslovenske stambene arhitekture postavši deo stalne kolekcijeMoMa. Izložba Cerak – 40 godina posle autorke i kustoskinjeMilenijeMarušić biće postavljena u izloguKulturnog centraBeogradanaTrgu republike, u okviru Beogradske internacionalne nedelje arhitekture. EKOLOŠKO NASELJE NA MESTU CEROVE ŠUME K Tekst/Words: Ivana Vesković, Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda Fotografije/Photography: ZZSKGB Cerak vinogradi su postali deo stalne kolekcijemuzeja MoMa u Njujorku The Cerak Vinogradi, as one of the top achievements of Yugoslav residential architecture, became part of the permanent exhibition of New York's MoMa
RkJQdWJsaXNoZXIy MzExMjc5